خانه / فیش حج / آغاز مکه

آغاز مکه

آغاز مکه به فرزندان اسماعیل نسبت داده شده است. بر اساس آنچه در عهد عتیق فصل مزمور ۸۴: ۳-۶ آمده و اشاره ای که در زیارت دره باکا (Valley of Baca) به شهر شده است، مسلمانان معتقدند که شهر مکه در قرآن سوره ۳ آیه ۹۶ با عنوان بکاه (Bakkah) ذکر شده است. همچنین مورخ یونانی دیودور سیسیلی (Diodorus Siculus) که حدودا ۶۰ تا ۳۰ سال قبل از میلاد زندگی می کرده است، در کتاب تاریخ خود (Bibliotheca historica) در مورد منطقه ای مجزا از عربستان نوشته و حرم مطهری در مکه را توصیف می کند که مسلمانان به آن کعبه می گویند: “و معبدی در آنجه برپا شده که بسیار مقدس و بسیار مورد احترام همه اعراب است”. برخی ادعا می کنند که بطلمیوس از مکه را با نام “Macoraba” یاد کرده است، هر چند این موضوع هنوز مورد بحث است.

در شرح اساطیر، در تفسیر گاه شمار اسباط سامری عهد عتیق (به تاریخ نامعلوم، اما احتمالا در قرن دهم میلادی نوشته شده است)، ادعا شده است که مکه توسط فرزندان نبایوط (نبط)، پسر ارشد اسماعیل ساخته شده است.

در برهه ای از قرن ۵، کعبه محل عبادت خدایان قبایل بت پرست عرب بود. مهم ترین بت مکه هوبال (Hubal) بود، که توسط قبیله قریش که در آن زمان حکومت می کرد در آنجا قرار داده شده و تا قرن ۷ باقی مانده بود.

در قرن ۵، قریش کنترل مکه را به دست گرفته، و تبدیل به بازرگانان و تجاری ماهر شدند. در قرن ۶ آنها به تجارت پر سود ادویه پیوستند، چرا که جنگ هایی که در اطراف صورت می گرفت، مسیرهای تجاری را از مسیرهای دریایی خطرناک به مسیرهای زمینی امن تر منحرف کرده بود. پیش از آن، کنترل دریای سرخ به دست امپراتوری بیزانس بود، اما دزدی دریایی رو به افزایش بود. یکی دیگر از مسیرهای پیشین که از طریق خلیج فارس و رودخانه دجله و فرات عبور می کرد نیز توسط امپراتوری ساسانی تهدید شده، و به وسیله لخمیان، غسانیان و جنگ های روم-فارسی مختل شده بود. اهمیت مکه به عنوان یک مرکز تجاری، از شهرهای پترا و تدمر(پالمیرا) نیز پیشی گرفت. با این حال ساسانیان هرگز تهدیدی را علیه مکه مطرح نکنند و حتی در سال ۵۷۵ بعد از میلاد آنها از شهر مکه در برابر حمله پادشاهی آکسوم به رهبری ابرهه مسیحی محافظت کردند. طوایف جنوب عربستان از پادشاه فارسی، خسرو اول، درخواست کمک کردند و وی در پاسخ، به همراه سربازان و یک ناوگان کشتی به جنوب عربستان یعنی مکه آمد. مداخله ایرانیان، از گسترش مسیحیت به سمت شرق عربستان و مکه و اسلام محمد، که در آن زمان در قبیله قریش بود و شش سال داشت، جلوگیری کرد.

در اواسط قرن ۶، سه شهر بزرگ در شمال عربستان، در طول ساحل جنوب غربی، هم مرز با دریای سرخ و در یک منطقه قابل سکونت بین دریا و رشته کوه بزرگ به سمت شرق قرار داشت. اگرچه منطقه اطراف مکه به طور کامل خشک و بی حاصل بود، اما به دلیل داشتن آب فراوان از چاه مشهور زمزم و قرار داشتن در تقاطع مسیرهای اصلی کاروانها، ثروتمندترین شهر میان این سه شهر بود.

 

شرایط سخت و نوع زمین شبه جزیره عربستان، موجب صورت گرفتن درگیری های دائم میان قبایل محلی بود، اما یک بار در سال، به دلیل زیارت سالانه در مکه، آنها اعلام آتش بس می کردند. تا قرن ۷ هدف این سفر، دلایل مذهبی بود و اعراب بت پرست به منظور ادای احترام به حرم و نوشیدن از چاه زمزم به مکه می رفتند. با این حال در آن زمان از سال همچنین، اختلافات حل و فصل می گرفت، بدهی ها پرداخت می شد و تجارت در بازارهای مکه رونق می گرفت. این رویداد سالانه، به قبایل یک حس هویت مشترک می داد و مکه را تبدیل به مرکز مهم شبه جزیره کرده بود.