در این مقاله، به توضیحات یکی از متخصصین دانشگاه فلورید در زمینه مطالعات اسلامی، در مورد اهمیت زیارت سالانه به شهر مقدس مکه در عربستان سعودی می‌پردازیم.هرسال میلیون ها مسلمان در شهر مقدس مکه در عربستان سعودی برای زیارت سالانه حج جمع شده‌اند. این مراسم پنج روزه یکی از واجباتی است که تمام مسلمانانی که استطاعت فیزیکی و مالی برای انجام این سفر را دارند، باید یکبار در عمر خود انجام دهند.

بنابراین این سوال پیش می‌آید که حج چیست و چرا تا این حد اهمیت دارد؟

پنج اصول دین، پنج ستون اسلام

میلیون‌ها مسلمان از کشورهای مختلف مانند اندونزی، روسیه، هند، کوبا، فیجی، ایالات متحده، نیجریه و دیگر کشورها، در آخرین ماه سال قمری در مکه جمع می‌شوند.

زائران لباس‌های ساده و سفید می‌پوشند. لباس مردان، لباسی سفید و بلند و دو تکه بدون هیچ دوختی است و زنان هم علاوه بر این، باید روسری بر سر داشته باشند. دلیل اصلی سادگی لباس‌ها این است که هرگونه تفاوتی در ثروت و موقعیت را پنهان کند.

حج، پنجمین ستون اسلام است (چهار اصل دیگر نیز عبارت‌اند از: ایمان، نماز، زکات و روزه). قرآن در دعوت از مسلمانان برای انجام حج می‌گوید:

«و مردم را دعوت عمومى به حج کن تا پیاده و سواره بر مرکب‌هاى لاغر از هر راه دور به سوى خانه خدا بیایند»

مراسم حج امروزی، دنباله رویدادهایی است که در زندگی پیامبرانی همچون حضرت ابراهیم و حضرت اسماعیل رخ است.

اولین روز حج

حج با هفت بار طواف به دور “کعبه مقدس”، خانه‌ای سیاه به شکل مکعب (در مرکز مقدس‌ترین مسجد در مکه) شروع می‌شود.
کعبه، در زندگی مسلمانان محوریت دارد. در تمام نقاط جهان، مسلمانان هنگام انجام نماز روزانه خود باید رو به سمت کعبه باشند.

طواف کعبه، قوانین خاص خود را دارد که باید به آنها عمل شود. زائران همچنین در طی زیارت کعبه، به نشانه احترام و انجام تعهدات خود، به آن نزدیک شده، آن را لمس کرده و می‌بوسند.

قرآن روایت فداکاری حضرت ابراهیم را بازگو می‌کند که به فرمان خدا، موافقت کرد پسرش، اسماعیل را قربانی کند. مسلمانان معتقدند که سنگ سیاه (حجرالاسود)، که حضرت ابراهیم می‌خواست حضرت اسماعیل را بر روی آن قربانی کند، داخل کعبه قرار دارد.

در انجام مراسم، مسلمانان، در حلقه‌های بزرگ، به دور کعبه طواف می‌کنند. سپس مراسم سعی صفا و مروه (حدود ۱۰۰ متر پیاده‌روی از کعبه به سمت تپه‌های معروف به صفا و مروه) را ادامه می‌دهند. این مراسم نیز به دنبال رویدادی دیگر که در قرآن به آن اشاره شده، شکل گرفته است: خداوند، به حضرت ابراهیم (و هاجر برده مصری او)، پسری (حضرت اسماعیل) عطا کرد. پس از تولد اسماعیل، خداوند به ابراهیم دستور داد تا هاجر و پسر نوزادش را به بیابان برده و آنها را آنجا بگذارد. ابراهیم آنها جایی در نزدیکی محل کنونی کعبه می‌برد.

اسماعیل از تشنگی فراوان شروع به گریه می‌کند و هاجر در جستجوی آب، هفت بار فاصله بین دو کوه صفا و مروه را می‌دود و درنهایت از خداوند تقاضای کمک می‌کند.

خداوند در پاداش صبر هاجر، فرشته جبرئیل را به سوی أنها می‌فرستد تا چشمه‌‌ای که امروزه با نام «چشمه زمزم» شناخته شده است را به آنها نشان دهد. زائران از آب این چشمه مقدس می‌نوشند و به عنوان برکت، از آن همراه خود می‌برند.

برای خرید فیش حج روی کلمه کلیک کنید.

دومین روز حج

نقطه اوج حج، اقامت در دشت‌های عرفات در نزدیکی مکه است. در آنجا، زائران در کنار یکدیگر در چادرهایی اقامت کرده، با هم وقت می‌گذرانند و نماز می‌خوانند. برخی از زائران از کوهی معروف به “کوه رحمت” بالا می‌روند، جایی که حضرت محمد (ع) در پایان عمر خود مراسم حجه الوداع را انجام دادند.

آنها سپس به دشت بازی در نزدیکی مکه می‌روند، که اغلب برجسته‌ترین قسمت سفر برای بسیاری از زائران است. مسلمانان معتقدند که روح خدا در این مکان در زمان زیارت به زمین نزدیکتر می‌شود.

به عنوان یک محقق جهانی اسلام، در طول کارهای میدانی‌ام، با کسانی که به حج رفته‌اند مصاحبه کرده‌ام. آنها تجربیات شخصی خود را برای من توصیف کرده‌اند.
بسیاری از زائران، هنگامی که در دشت عرفات هستند، احساس ارتباط نزدیکی بیشتری با خدا می‌کنند.

سه روز پایانی

سپس، زائران به منا، که شهر چادر نیز نامیده می‌شود و حدود پنج کیلومتر از شهر مقدس مکه فاصله دارد حرکت می‌کنند. در اینجا، بخش دیگری از روایت آزمون ایمان حضرت ابراهیم در قربانی کردن فرزند خود را انجام می‌دهند.

آنها به یاد می‌آورند که چطور شیطان سعی کرد ابراهیم را ترغیب کند که فرمان خدا برای قربانی کردن پسر خود، اسماعیل را زیرپا بگذارد. اما حضرت ابراهیم به سوی شیطان سنگ پرتاب کرد و اسماعیل را در جریان گذاشت، و حضرت اسماعیل پدر را متقاعد کرد که از فرمان خدا پیروی کند. برای بازجویی ابراهیم از وسوسه شیطان، زائران نیز در پیروی از حضرت ابراهیم در پیروی نکردن از وسوسه‌های شیطان، به سمت یک ستون سنگ‌های کوچک پرتاب می‌کنند.

سپس در پیروی از حضرت ابراهیم، مراسم قربانی کردن را انجام می‌دهند. به گفته قرآن، زمانی که حضرت ابراهیم می‌خواست پسر خود را قربانی کند، خداوند یک گوسفند فرستاد تا به جای پسرش اسماعیل، آن گوسفند را قربانی کند. از این رو تمام مسلمانان در سرتاسر جهان، در این روز، «یعنی عید قربان»، یک حیوان را قربانی می‌کنند.

در روزهای بعدی، زائران به سنگ زدن به منا (حداقل شش بار دیگر)‌، و طواف کعبه (حداقل یکبار دیگر) ادامه می‌دهند. سپس لباس‌ها معمول خود را می‌پوشند انتقال به زندگی دنیایی خود را نشان دهند.

باور بر این است که انجام درست و صحیح تمام مراسم حج، گناهان گذشته زائران را پاک می‌کند. البته تمام مسلمانان می‌دانند که تنها انجام دادن مراسم حج به تنهایی کافی نیست، بلکه این خداست که می‌تواند زائران را قضاوت کرده و حج آنها را بپذیرند یا خیر.

خلق یک جامعه‌ واحد مسلمین

حج یک پروژه سازماندهی عظیم برای مقامات سعودی است. مسائل مربوط به مدیریت جمعیت، امنیت، ترافیک و تنش‌ها به طور مداوم سازماندهی این رویداد سالانه را از بین می برد. در اتفاق مرگباری که در سال ۲۰۱۵ اتفاق افتاد، بیش از ۷۰۰ نفر جان خود را از دست دادند.

تنش‌های دیگری نیز وجود دارد: بعضی از دولت‌های شیعی مانند ایران، به اتهام تبعیض، توسط مقامات سنی عربستان سعودی محکوم شده‌اند. علاوه بر این، امسال شهروندان قطر پس از تصمیم عربستان سعودی و سه کشور دیگر عرب، به دلایل دیپلماتیک نتوانستند مراسم حج را انجام دهند.

برای مقابله با چنین مسائلی، بسیاری از مسلمانان خوستار تشکیل سازمان همکاری اسلامی (OIC)، سازمانی بین‌المللی، برای تشکیل کمیته بین‌المللی و چند حزبی برای سازماندهی زیارت‌ها شده‌اند.

شاید تشکیل چنین سازمانی، بتواند از تاثیر گذاشتن چنین درگیری‌های منطقه‌ای یا فرقه‌ای جلوگیری کند. چراکه حج، هر یک از نشانه‌های نمادین وحدت مسلمان است.

با الزام برای پوشیدن لباس‌های مشابه، نماز خواندن در فضاهای مشابه و انجام مراسم مشابه، حج یک جامعه مسلمان جهانی را بدون هیچ تمایز طبقاتی ایجاد می‌کند.

برای خرید فیش حج روی کلمه کلیک کنید.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *